[TR] Profesyonel Göç : Fransa’da bir iş için yurtdışından doğrudan bir çalışan nasıl istihdam edilir?

Fransa'da bir hukuk sitesinde yayınlanan makalemin türkçe çevirisidir : IMMIGRATION PROFESSIONNELLE : COMMENT RECRUTER UN SALARIÉ DIRECTEMENT DEPUIS L’ÉTRANGER POUR UN POSTE EN FRANCE ? (Fransızca Versiyonu)

Bazı Fransız şirketleri, faaliyet gösterdikleri sektör kaynaklı veya iş piyasasında kalifiye adayın yeterince olmaması nedeniyle istihdam zorlukları yaşamaktadır. Bu zorlukların üstesinden gelmek için, şirketler Fransa'da bulunan bir iş için doğrudan yurtdışından çalışan istihdam edebilirler. Bunun için iki prosedür bulunmaktadır: Yabancı çalışanların ikamesi ve özel yetenek pasaportu.

1)        Yabancı çalışanların ikamesi prosedürü (“procédure d’introduction de salariés étrangers”)

Bu prosedür, işveren Fransa'daki bir iş için nitelikli adaylar bulamadığında veya az sayıda profil mevcut olduğunda uygulanır. Fransa'daki bir iş için yurt dışından çalışan alımlarında uygulanan klasik yöntem budur. Bu prosedür iki aşamada gerçekleşir.

1.1)     İşveren tarafından Direccte[*] aracılığıyla başvuru yapılması

Yeterli niteliklere sahip profil bulamadığına dair İş ve İşçi Bulma Kurumuna[**] (Pôle emploi) verilen ilandan sonra, işveren, istihdam sağlayacağı işyeri adresinde bulunan Direccte aracılığıyla bir başvuru dosyası (çalışma izni) hazırlamalıdır [1].

Bu dosya; işveren ve gelecekteki çalışan arasında imzalanan iş sözleşmesi, OFII[***] vergi ödeme taahhüdü, çalışanın barınma koşullarına ilişkin bir belge ve mesleki niteliklerini kanıtlayan unsurları kapsamaktadır.

Direccte aşağıdaki noktalara dikkat etmektedir:

• İş ilanına ilişkin çalışanın niteliği ( Özgeçmiş, Diploma) 
• İşverenin İş Kanunu'nda belirtilen kurallara uyması
• Mesleki sektördeki istihdam durumu ve ilgili coğrafi alan

Bölgeye bağlı olarak işe alım zorlukları yaşayan bazı meslek grupları için istihdam durumu kriteri uygulanmaz. Bu zor bulunan ve her zaman ihtiyaç olan işler " aranan meslekler listesi" olarak listelenmektedir.

Örnek olarak, Ile de France bölgesinde, aşağıda belirtilen meslekler “aranan meslekler” olarak nitelendirilmektedir (Sınırlı sayıda değildir) :

• Muhasebe ve mali denetim kontrol kadrosu
• BT Öğreticisi / BT Uzmanı (BT = Bilgi / Bilgisayar Teknolojileri) 
• Elektrik tasarımcısı ve elektronik
• Yapı imalat, Mekanik ve metal işleme teknisyeni
• Asansör (ve diğer otomatik sistemler) montaj-bakım
• Harita / tapu / arazi / bayındırlık hizmetleri teknik sorumlusu
• Şantiye şefi / İnşaat sektörü yöneticisi

Direccte, başvuru talebinin yapılmasını müteakip en fazla iki ay içinde karar vermek zorundadır.

İdare, 2 aylık bu süre içinde cevap vermezse, talebin reddedildiği kabul edilir.

Talebin reddedilmesi veya idarenin iki aydan uzun süre sessiz kalması durumunda, işveren bu karara itiraz edebilir (Müracaat yolu - idari karar aleyhine, kararı veren makama, hiyerarşik başvuru - idari karar aleyhine üst idari mercie, dava yolu - idari kararın yargı mercii tarafından iptalini veya değiştirilmesini sağlamak için yapılan itiraz).

Yabancı çalışan başvuru dosyası kabul edilirse, işveren OFII vergisini yabancı çalışan unvanı verildiği tarihten itibaren 3 ay içinde ödemek zorundadır. Vergi miktarı ödenen maaşa göre değişiklik göstermektedir.

1.2) Çalışma vizesi verilmesi ve tıbbi muayene

Direccte tarafından sağlanan çalışma izninden sonra, çalışan, ikamet ettiği ülkenin konsolosluk makamlarıyla irtibatlı şekilde adım atarak zorunlu tıbbi muayeneye tabi tutulmalıdır.

Fransa ile çalışanın ikamet ettiği ülke arasında imzalanan mevcut ikili anlaşmalara bağlı olarak, prosedürün sırası değişiklik gösterebilir.

Fas, Tunus ve özellikle Türkiye'de ikamet eden çalışanlar için

Direccte onay verdikten sonra, kabul yabancı çalışanın bulunduğu ülkedeki OFII’ nin onayına gönderilir. Yerinde yapılan tıbbi muayeneden sonra OFII, çalışanın ülkeye girebilmesi için giriş vizesi vermek amacıyla dosyayı ülkedeki konsolosluk yetkililerine (Fransız Konsolosluğu veya yetkilendirilmiş ofisler) iletir.

Fransa'ya vardıktan sonra, yabancı çalışan uzun süreli vizesini oturma iznine (VLS-TS) çevirmek için OFII'ye veya diğer işlemler için ikametgâhının bulunduğu Valiliğe uğramak zorundadır.

Diğer yabancı çalışanlar için

Direccte onay verdikten sonra, kabul yabancı çalışanın bulunduğu ülkedeki OFII’ nin onayına gönderilir. Bu talep OFII tarafından, çalışanın ülkeye girebilmesi için giriş vizesi vermek amacıyla ülkedeki konsolosluk yetkililerine iletilir. Fransa'ya vardıktan sonra, yabancı çalışan uzun süreli vizesini oturma iznine (VLS-TS) çevirmek için OFII'ye veya diğer işlemler için ikametgâhının bulunduğu Valiliğe uğramak zorundadır. Vardıktan sonra 3 ay içinde tıbbi muayeneye gitmesi mecburidir.

Yabancı çalışan için vizenin sona ermesinden önce, işveren Direccte'ten çalışma izninin yenilenmesini talep edebilir. Kendi adına, çalışan da oturma izninin yenilenmesini sağlayabilir.

2) Çok yıllı kart, özel yetenek pasaportu (“carte pluriannuelle passeport talent”)

“Özel yetenek pasaportu” prosedürü ile de Fransa'da bir iş için yabancı çalışan alımı mümkündür [3].

"Özel yetenek pasaportu" işe alım için özel koşulları (ücret düzeyi, diploma, iş sektörü, şirketler grubu) karşılayan bazı yabancı çalışanlara verilen çok yıllı izin sağlayan bir karttır. Bu prosedür, çalışanın ücret seviyesine bağlı spesifik bir yöntemdir. Birçok “özel yetenek pasaportu” kategorisi vardır.

2.1) Özel yetenek pasaportunun avantajları

Özel yetenek pasaportu hem işveren hem de yabancı çalışan için bazı avantajlar barındırır.

İşveren için, bu prosedürün çalışma iznini gerektirmemesi ölçüsünde idari prosedürler hafifletilmiştir. Ayrıca, bu statü işveren için daha iyi bir proje yönetimine müsaade eder, çünkü çalışanla bu yöntemle daha uzun bir süreliğine iş akdi kurmak mümkündür ( Klasik oturma izni için öngörülen 1 yıl yerine maksimum 4 yıllık izin imkânı sağlar).

Yabancı çalışan açısından, bu statü ile ailesinin (eş ve çocuklar) hareketliliğini kolaylaştırması amacıyla " eşlik eden aile " kartı edinme imkânı mevcuttur. Bu nedenle, yabancı çalışanın daha uzun bir prosedür olan “aile birleşimi” için başvurması gerekmeyecektir.

2.2) Özel yetenek pasaportu edinme şartları

Fransa'da mevcut bir iş için doğrudan bir çalışanı istihdam etmeye yarayan birçok “ özel yetenek pasaportu” kategorisi mevcuttur.

Özel yetenek pasaportu « Kalifiye çalışan » (“passeport talent salarié qualifié”) [4]

Bu statüye başvurmak için, yabancı adayın aşağıdaki koşulları yerine getirmesi gerekir:

• Fransa’da edinilmiş bir lisans, yüksek lisans diplomasına ( veya yüksek lisans seviyesine denk bir diploma) sahip olmak
• İş akdinin süresi 3 aydan fazla olmalıdır
• İş akdinde öngörülen yıllık brüt ücret 36.946 avrodan fazla veya buna eşit olmalıdır

Özel yetenek pasaportu « yenilikçi bir şirket çalışanı » (“passeport talent salarié d’une entreprise innovante”) [5]

Bu statüye başvurmak için, yabancı adayın aşağıdaki koşulları yerine getirmesi gerekir:

• Yabancı çalışanı işe almak isteyen şirketin İdare tarafından yenilikçi bir şirket olarak sınıflandırılması veya Ekonomi Bakanlığı tarafından yenilikçi olarak tanınması gerekir
• Çalışanın işlevi, şirketin araştırma ve geliştirme projesi ile doğrudan bağlantılı olmalıdır
• İş akdinde öngörülen yıllık brüt ücret 36.946 avrodan fazla veya buna eşit olmalıdır

Özel yetenek pasaportu “Görevli çalışan” (“passeport talent salarié en mission”) [6]

Bu statüye başvurmak için, yabancı adayın aşağıdaki koşulları yerine getirmesi gerekir:

• Yabancı aday mevcut yabancı bir şirketin çalışanı olmalı ve aynı şirketin kuruluşları arasında veya aynı grubun işletmeleri arasında (grup içi hareketlilik) bir hareketliliğin parçası olarak istihdam edilmek üzere Fransa'ya gelmelidir
• Çalışanın ana şirkette en az 3 ay çalışma geçmişi olması gerekir
• Çalışanın Fransa'daki şirketle de bir iş akdi olması gerekir
• İş akdinde öngörülen yıllık brüt ücret en az 33.251,40 avro olmalıdır

2.3) Özel yetenek pasaportu edinme prosedürü

Şirketle akit imzalandıktan sonra, yabancı adayın vize alabilmek için ikamet ettiği ülkedeki Fransız Konsolosluğu (veya konsolosluk yetkilileri) nezdinde bir özel yetenek pasaportu başvuru dosyası sunması gerekmektedir.

Dosya, belirli bir formun eşliğinde çalışanın kimlik bilgilerini, detaylı özgeçmişini ve gelir kaynaklarını kanıtlayan belgeleri içermelidir. Ayrıca, prensipte işveren tarafından ödenen 225 avroluk bir damga pulunu (vergi) kapsamalıdır.

Fransa'ya vardıktan sonra, yabancı adayın özel yetenek pasaportunu ikamet ettikleri yer Valiliklerinden temin etmek zorundadır.

Sonuç olarak, asıl olan bir Fransız işverenin yurtdışından işçi alımı için en uygun prosedürü seçmesidir.

Ayrıntılı olarak incelenmesi gereken hususlar, İşin tanımı, beklenen nitelikler / aranan profil, projenin süresi ve gelecekteki çalışanın ücret koşullarıdır. İş akdinin hazırlanması esnasında, işveren ayrıca çalışana uygulanacak olan vergi tedbirlerini de soruşturabilir.

Bilinmesi gerekir ki, Fransa'da "profesyonel göç özel vergi rejimi" (“régime des impatriés”) diye  adlandırılan ve yurtdışından Fransa'da profesyonel bir faaliyet yürütmeye çalışanlara belirli vergi muafiyetlerinden yararlanmasına izin veren tercihli bir vergi rejimi vardır [7]. Bu aktivite, grup içi hareketlilik veya doğrudan işe alımın bir parçası olarak gerçekleştirilebilir.

Bundan yararlanmak için çalışan aşağıdaki koşulları yerine getirmelidir:

Uluslararası istihdam çerçevesinde Fransa'da vergi kaydını açmış ve son 5 yıl içinde orada ikamet etmemiş olmalıdır.

Bu koşulları yerine getirmesi durumunda, yabancı çalışan, akdinde öngörülen profesyonel göç primi (“prime d’impatriation”) oranında (veya doğrudan işe alım durumunda ücretin %30'una) ve yurtdışında geçirilen süre oranında edineceği ücretten vergisel muafiyet sağlayabilir. Ayrıca, edindiği yabancı finansal gelirinin % 50'sine kadar kısmından ve Fransa'da bulunan mülklerinin tabi olduğu gayrimenkul servet vergisi üzerindeki sınırlandırmadan muaf tutulabilir. Bu imtiyazlı vergi rejimi göreve başladıktan sonraki 8 yıl boyunca geçerlidir.

[*]     DIRECCTE: Fransa Çalışma Bakanlığı bunyesinde çalışma ve istihdam bölgesel yönetimi birimi
[**]   Pôle emploi: İş ve İşçi Bulma Kurumu
[***] OFII: Fransa Göç ve Entegrasyon Dairesi

Dipnot:

[1] İş Kanunu madde R5221-1 et devamı.

[2] 18 Ocak 2008 tarihli Bakanlık Kararnamesi, NOR IMID0800328A.

[3] L313-20 maddesi CESEDA.

[4] L313-20-1° maddesi CESEDA.

[5] L313-20-1° maddesi CESEDA.

[6] L313-20-3° maddesi CESEDA.

[7] 155 B ve 81-1° CGI maddeleri.

Axelle Habibe KELES

Avocate au Barreau de Paris

Avukat, Paris Barosu